Konu: Filistin-Ürdün Lehçesi

 

 

 

Hangi kelimelerle bir insanın Filistinli olduğunu ayırt edebiliriz, ya da Iraklı olduğunu?

Harf telaffuzu : gaf harfini hep Ka,ke şeklinde okurlar. (Ürdünde ise mutlaka ge ga diye okunur )

Özellikle Batı Şeria bölgesinde normal ك harfi genelde Çe şeklinde okunur (ürdünde ç yoktur )

Sad harfini Za şeklinde söylerler.

ث harfini bazen ت  "        "

 

Bunların yanında gramer kuralları da çok değişiktir.Ancak bunlar genelde Bilad-iş Şam ülkelerinde aynı kurallardır.(Suriye, Ürdün, Filistin,Lübnan )

 

Geçmiş zamanı ele alalım :

 

gördüm :Şuft

gördün:şuft (erkek )

"         : şufti (dişi )

gördü: şaaf (e)

"         :şaafet (d)

gördük :şufnaa

gördünüz :şuftu (erkekler )

gördüler :şaafuu( erkekler )

 

Dikkat ederseniz "ben ve sen" aynı formatta çekiliyor, birbirine karıştırmamak için iyi mantık yürütmek gerekir, benden mi bahsediyor yoksa kendinden mi  .....

 

Bunun olumsuzu  filistin'de   ene meşufit , ene meşuftiş

ürdünde  sadece meşufit   şeklinde yapılır. Fiilin başına me ,sonuna ş  eklemeniz yeterlidir.

          meruhtiş(gitmedim,din )  ,  mecuuş (gelmediler ) ,masevveynaaş (yapmadık )

 Ürdünde ise    meruhit                  mecuu                   mesevveynaa        şeklinde olur.

 

      Şimdi de  biraz genel sohbet cümlelerine örnek yazayım :

 

Maa lek mukeyyiiff ? :Keyfin yerinde galiba?

Maa lek zehkeen ? : Neyin var canın mı sıkılıyor ?

Maa lek      ( زعلان)za'leen  :Ne o küstün mü ?

maa leke mitenniin ? :Canın birşeye mi sıkılıyor       

     

Şu biddek teSiir lemmee tekbar ?: Büyüyünce ne olmak istersin ?

Eş yaa Ahmet, Eş yaa mehmet ? : Naber Ahmet, Naber mehmet

door aleyk :sıra sende (دور  )

huu şaaTır bes fil Haçii :O bir tek konuşmasını bilir

 

Arkadaşlar şimdi de geri kalan zamanları açıklamak istiyorum :

Şimdiki zamanda füsha arapçaya biraz benzer :

 

ene e'rif :Biliyorum demek yerine Filistin ve Ürdünde ene be'rif denir

Hepsini sırayla çekelim :

Standart Modern Arapça /  Bilad-iş Şam Ülkeleri Konuşma dili

انا أحب (ene uhubbu )               behıbb    

ente tehıbbu                           inte bithıbb

huve yehubbu                         huu bihıbb

nahnu nehıbbu                         ıhna binhıbb

entum tehıbbuun                    intu   bithıbbuu

hum yehıbbuun                       hummi bihıbbuu

 

Olumsuzunu yapmak için başına ma sonuna ise ş  getiririz.  Mabihıbbiş (sevmiyor ) , mabinkerriiş (öğretmiyoruz,anlatmıyoruz ), mabtişrebiş (içmiyorsun, içmezsin )

Filistinde içmiyorsun demek için : tişrebiş, mabtişreb ,veya mabtişrebiş diyebilirsiniz

ama Ürdünde sadece Mabtişreb denir.Bütün fiilerde bu böyledir

 

 mesela "kitabımı arıyorum "diyelim :  ene bidevvir kiteeb teb'ıı انا بدور كتاب تبعي

 

"sensiz yapamıyoruz " :ıhna mabnisteğnii annek        احنا مبنستغني عنك

 

Şimdiki zaman Arapçada sıfatlarla da yapılabilir.Bu kural sokak dilinde de böyledir.

Gidiyorum :ene raayıh  انا رايح  

  inte raayıh/  inti  raayiha  

 huu raayıh /hiye raayiha

 ıhna rayhiin    (eğer bunu bayanlar söylüyorsa : rayhaat )

intu rayhiin  /entin rayhaat

hummi rayhiin /hinni rayhaat

 

 

 

bence yanlış düşünüyorsunuz. Arap dünyasında fasihin yeri küçümsenemeyecek kadar büyüktür. Bu nedenle yaptığınız çalışmalar asla boşa gitmemiştir. Zira bir ülkenin lehçesini sağlıklı bir şekilde öğrenebilmek için önce fasih bilmek lazım. Burada asıl püf noktası şurada: Arapça'yı niçin öğreniyoruz? Eğer bir Arap ülkesine gidip de sokaktaki arap vatandaş ile bir iki kelam konuşabilmek için Arapça öğreniyorsak bunun için zaten öyle enine boyuna çalışmalar yapmaya gerek yok. Ama yok bir ülkenin gazetesini okuyayım, televizyonunu izleyeyim, bir fikrimi onlarla paylaşabileyim veya onların fikirlerini söylemlerini anlayabileyim diyorsanız işte dili öğrenmek budur zaten. Ozaman da bu söylediklerimiz fasih arapçasız olmaz. Fasih bilginiz sizin için büyük bir sıçrama tahtasıdır. Ya bu tahtayı bir kenara kaldırır ve çürümeye bırakırsınız, ya da bu tahtayla bir kaç lehçeye birden sıçrama yaparsınız. Karar sizin. Ben sizin yerinizde olsam bu kadar kolay pes etmezdim.